DHEA คืออะไร? บทบาทของฮอร์โมนดีเอชอีเอต่อวัยชราและสุขภาพร่างกาย 

  DHEA (Dehydroepiandrosterone) เป็นฮอร์โมนตั้งต้นที่สร้างจากต่อมหมวกไต มีบทบาทสำคัญในการผลิตฮอร์โมนเพศชายเทสโทสเตอโรนและฮอร์โมนเพศหญิงเอสโตรเจน ระดับ DHEA จะสูงสุดในช่วงวัยผู้ใหญ่และค่อย ๆ ลดลงเมื่ออายุมากขึ้น จึงถูกใช้เป็นตัวบ่งชี้ภาวะชรา ฮอร์โมนนี้ยังมีส่วนเกี่ยวข้องกับภูมิคุ้มกัน การทำงานของสมอง ความจำ และอาจช่วยลดความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและโรคเสื่อมบางชนิด การทำความเข้าใจ DHEA จึงมีความสำคัญต่อการดูแลสุขภาพและการประเมินสมดุลของฮอร์โมนในร่างกาย

   ฮอร์โมน DHEAs หรือฮอร์โมนดีเอชอีเอ (Dehydroepiandrosterone Sulfate ชื่ออื่น ๆ : DHEAS, DHEA-S, DHEA, DHEA-SO4,) เป็นฮอร์โมนตั้งต้นที่มีบทบาทสำคัญในการสร้างฮอร์โมนเทสโทสเตอโรนในเพศชายและฮอร์โมนเอสโตรเจนในเพศหญิง และฮอร์โมนในกลุ่มสเตียรอยด์ชนิดอื่นๆ นอกจากนี้ยังมีส่วนร่วมในการพัฒนาของลักษณะทางเพศของผู้ชายในวัยแรกรุ่น

   ฮอร์โมน DHEAs ส่วนใหญ่ผลิตในต่อมหมวกไต ซึ่งเป็นต่อมเล็ก ๆ สองอันที่อยู่เหนือไตของคุณ ช่วยควบคุมอัตราการเต้นของหัวใจ ความดันโลหิตและการทำงานของร่างกายอื่น ๆ ฮอร์โมน DHEAs ปริมาณน้อยผลิตในอัณฑะของผู้ชายและรังไข่ของผู้หญิง หากระดับ DHEAs ของคุณไม่ปกติอาจหมายถึงมีปัญหากับต่อมหมวกไตหรืออวัยวะเพศของคุณ (อัณฑะหรือรังไข่) ซึ่งสามารถค้นหาปัญหาหรืออาการต่างๆ ได้อย่างง่ายดายเมื่อตรวจสุขภาพ

   ความแปรปรวนของฮอร์โมน DHEAs มีความเกี่ยวข้องกับการเกิดภาวะพร่องฮอร์โมนในเพศชายและความเสี่ยงต่อการเกิดโรคต่าง ๆ เช่น โรคหัวใจ โรคอัลไซเมอร์ รวมถึงภาวะเสื่อมถอยด้านกระบวนความคิดและการรับรู้ ฮอร์โมน DHEAs จะมีมากสุดในช่วงวัยผู้ใหญ่ และลดระดับลงเฉลี่ยปีละ 1-2% จนกระทั่งอายุ 90 ปี จุดนี้เอง จึงนำมาใช้เป็นตัวบ่งชี้การเกิดภาวะชรา และประเมินความเสี่ยงการเกิดโรคที่เกี่ยวข้องกับอายุที่เพิ่มขึ้น ฮอร์โมนนี้จะช่วยต้านความชรา ลดการสะสมของไขมัน เพิ่มภูมิคุ้มกันให้แก่ร่างกาย ป้องกันโรคมะเร็ง และส่งเสริมประสิทธิภาพการทำงานของระบบประสาทและสมองในด้านความจำ

ประโยชน์ของฮอร์โมนดีเอชอีเอ DHEAs ในการรักษา

★ โรคแพ้ภูมิตัวเอง

★ ความเจ็บป่วยเกี่ยวกับภูมิคุ้มกันที่มีลักษณะโรคปากแห้งตาแห้ง (Sjögren‘s syndrome)

★ กระดูกอ่อน (กระดูกพรุน)

★ ลักษณะกล้ามเนื้อเจริญผิดเพี้ยน ที่กล้ามเนื้อพิการที่หน้าและคอลีบ

★ กลุ่มอาการปวดกล้ามเนื้อ เอ็น และเนื้อเยื่ออ่อน

★ โรคระบบประสาทมีการเสื่อมของปลอกประสาท (MS)

★ ระดับฮอร์โมนสตีรอยด์ต่ำ (โรคแอดดิสัน)

★ ภาวะซึมเศร้า

★ โรคจิตเภท

★ กลุ่มอาการเพลียเรื้อรัง (CFS)

★ กล้ามเนื้อเสียหายจากการออกกำลังกาย

★ โรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง

★ โรคพาร์กินสัน

★ อาทิเชีย พิวบิส (Atrichia pubis)

★ การลดน้ำหนัก

★ อาการของวัยหมดประจำเดือน

★ โรคข้ออักเสบรูมาทอยด์

★ การเสื่อมสภาพของผิว

กรณีการมีฮอร์โมน DHEAs ในระดับสูง  

    ส่วนใหญ่ผู้ชายจะไม่มีอาการของการมีฮอร์โมน DHEAs ในระดับสูง แต่จะแสดงอาการชัดเจนในผู้หญิงและเด็กผู้หญิง โดนมีรายละเอียด ดังนี้

อาการ 

★ การเจริญเติบโตของร่างกายและขนบนใบหน้ามากเกินไป

★ เสียงพูดเล็กหรือแหบผิดปกติ

★ ความผิดปกติของประจำเดือน

★ สิวเห่อ

★ กล้ามเนื้อเพิ่มขึ้นคล้ายผู้ชาย

★ ผมร่วงที่ส่วนบนของศีรษะ

★ การบ่งบอกโรค

★ ความผิดปกติของต่อมหมวกไต

★ เนื้องอกหรือเป็นมะเร็งต่อมหมวกไต

★ กลุ่มอาการรังไข่ Polycystic (PCOS) PCOS เป็นโรคฮอร์โมนทั่วไปที่มีผลต่อการตั้งครรภ์ ซึ่งเป็นหนึ่งในสาเหตุสำคัญของการมีบุตรยากหญิง

การมีฮอร์โมน DHEAs ในระดับต่ำอาการ 

★ น้ำหนักลดมากผิดปกติและหาสาเหตุไม่ได้

★ มีอาการคลื่นไส้และอาเจียนบ่อยๆ

★ เวียนหัว

★ เกิดภาวะขาดน้ำ

★ อยากเกลือหรือของเค็มๆ

★ ผิวหนังแห้งเหี่ยว หรือริ้วรอยก่อนวัยอันควร

★ เกิดอาการซึมเศร้า

★ ความต้องการทางเพศลดลง หรือหย่อนสมรรถภาพทางเพศ

★ เกิดการบางของเนื้อเยื่อช่องคลอดในผู้หญิง ที่จะทำให้ขาดหรืออักเสบได้ง่าย

★ การบ่งบอกโรค

★ ภาวะผิดปกติของต่อมหมวกไต

★ โรคกระดูกพรุน

★ โรคแอดดิสัน คือ โรคที่ทำให้ต่อมหมวกไตไม่สามารถทำหน้าที่สร้างฮอร์โมนจำเป็นต่างๆ ได้เพียงพอ

★ เกิดภาวะ Hypopituitarism ที่จะมีอาการที่เกี่ยวข้องกัน เช่น อาการเบื่ออาหาร ไม่มีแรง ประจำเดือนมาไม่ปกติ ผิวแห้ง ปวดตามข้อ ความดันโลหิตต่ำ เวียนหัวเวลาลุกขึ้น ระดับเกลือโซเดียมในเลือดต่ำ ความต้องการทางเพศลดลง มีบุตรยาก

คำแนะนำในการรับประทาน 

★ สำหรับผิวเสื่อมสภาพ ใช้ดีเอชอีเอ 50 กรัมทุกวัน เป็นเวลา 12 เดือน

★ สำหรับ ภาวะซึมเศร้า ใช้ดีเอชอีเอ 30 – 450 มก. ทุกวันเป็นเวลา 6 สัปดาห์ ทั้งใช้โดยลำพังหรือใช้ร่วมกับยารักษาอาการซึมเศร้า เพิ่มการใช้ดีเอชอีเอได้จนถึง 500 มก. ได้ทุกวันเป็นเวลา 8 สัปดาห์ 

★ สำหรับภาวะต่อมหมวกไตเสียการทำงาน (ปัญหาการผลิตฮอร์โมน)  ขนาดยาดีเอชอีเอที่แนะนำคือ 12 – 200 มิลลิกรัม ทุกวัน จนถึง 12 เดือน

★ สำหรับเอดส์/เอชไอวี  ขนาดยาดีเอชอีเอที่แนะนำคือ 50–2 250 มิลลิกรัม ทุกวัน จนถึง 16 สัปดาห์

★ สำหรับการเพิ่มความหนาแน่นมวลกระดูก  ขนาดยาดีเอชอีเอที่แนะนำคือ 50 – 200 มิลลิกรัม เป็นเวลาจนถึง 2 ปี

★ สำหรับกลุ่มอาการเพลียเรื้อรัง  ขนาดยาดีเอชอีเอที่แนะนำคือ 500 มิลลิกรัม ทุกวัน เป็นเวลาจนถึง 6 เดือน

★ สำหรับโรคหลอดลมอุดกั้นเรื้อรัง (COPD)  ขนาดยาดีเอชอีเอที่แนะนำคือ 200 มิลลิกรัม ทุกวัน เป็นเวลา 12 เดือน

★ สำหรับความผิดปกติด้านความจำ ขนาดยาดีเอชอีเอที่แนะนำคือ 25 – 400 มิลลิกรัม เป็นเวลาจนถึง 6 เดือน

★ สำหรับโรคเบาหวาน ขนาดยาดีเอชอีเอที่แนะนำคือ 25 – 75 มิลลิกรัม เป็นเวลาจนถึง 1 ปี ขนาดยาดีเอชอีเอเพิ่มขึ้นเป็น 1600 มิลลิกรัม ทุกวันเป็นเวลา 28 วัน

★ สำหรับการขาดยา ขนาดยาดีเอชอีเอที่แนะนำคือ 100 มิลลิกรัม ทุกวัน เป็นเวลา 12 สัปดาห์ และ 12 เดือน

★ สำหรับกลุ่มอาการปวดกล้ามเนื้อ เอ็น และเนื้อเยื่ออ่อน ขนาดยาดีเอชอีเอที่แนะนำคือ 50 มิลลิกรัม ทุกวัน เป็นเวลา 3 เดือน

★ สำหรับโรคหัวใจ ขนาดยาดีเอชอีเอที่แนะนำคือ 25 – 150 มิลลิกรัม เป็นเวลาจนถึง 2 ปี

★ สำหรับยากระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน ขนาดยาดีเอชอีเอที่แนะนำคือ 50 มิลลิกรัม ทุกวัน เป็นเวลา 20 สัปดาห์

★ สำหรับการมีบุตรยาก ขนาดยาดีเอชอีเอที่แนะนำคือ 25 – 80 มิลลิกรัม ทุกวัน เป็นเวลาอย่างน้อย 6 สัปดาห์ จนถึง 4 เดือน

★ สำหรับโรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง ขนาดยาดีเอชอีเอที่แนะนำคือ 200 มิลลิกรัม ทุกวัน เป็นเวลา 56 วัน

★ สำหรับโรคลูปัส ขนาดยาดีเอชอีเอที่แนะนำคือ 20 – 200 มิลลิกรัม เป็นเวลาจนถึง 2 ปี

★ สำหรับวัยหมดประจำเดือน ขนาดยาดีเอชอีเอที่แนะนำคือ 10 – 50 มิลลิกรัม ทุกวัน จนถึง 12 เดือน อีกทางเลือกขนาดยาดีเอชอีเอ-เอส 100 มิลลิกรัม ทุกวัน เป็นเวลา 3 เดือน

ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นจากการใช้ดีเอชอีเอ

 ทำให้เกิดผลข้างเคียงกับผู้หญิง ดังนี้

★ ผิวมัน

★ การเพิ่มขึ้นของขนอย่างไม่เป็นธรรมชาติ

★ เสียงทุ้ม

★ ประจำเดือนมาไม่ปกติ

★ ขนาดของหน้าอกเล็กลง

★ ขนาดของอวัยวะเพศเพิ่มขึ้น

อาจเกิดผลข้างเคียงกับผู้ชาย ดังนี้

★ อาการเจ็บเต้านม

★ อาการอยากถ่ายปัสสาวะทันทีทันใด

★ ความก้าวร้าว

★ การลดขนาดของอัณฑะ

ทั้งผู้หญิงและผู้ชายได้รับผลข้างเคียง ดังนี้

★ สิว

★ ปัญหาการนอน

★ อาการปวดหัว

★ อาการคลื่นไส้

★ ผิวหนังมีอาการคัน

★ อารมณ์เปลี่ยนแปลง

   แต่ผลข้างเคียงเหล่านี้ไม่ได้เกิดกับทุกคน และอาจมีอาการจากผลข้างเคียงอื่นที่ไม่ได้กล่าวไว้ข้างต้น หากมีความกังวลเกี่ยวกับเรื่องผลข้างเคียง ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านสมุนไพร หรือ แพทย์