อุปกรณ์ล้างจมูก (Nasal Rinsing System) คืออะไร? ประโยชน์และวิธีใช้งานที่ควรรู้

        อุปกรณ์ล้างจมูก (Nasal Rinsing System) เป็นอุปกรณ์ที่ช่วยชะล้างโพรงจมูกด้วยน้ำเกลือ 0.9% เพื่อขจัดฝุ่น ควัน สารก่อภูมิแพ้ และน้ำมูกที่ตกค้าง เหมาะสำหรับทุกเพศทุกวัยตั้งแต่อายุ 2 ปีขึ้นไป ช่วยบรรเทาอาการคัดจมูก น้ำมูกไหล จาม หรืออาการเยื่อจมูกอักเสบจากภูมิแพ้และไม่แพ้ อีกทั้งยังใช้ได้กับผู้ป่วยไซนัสอักเสบ ผู้ที่ผ่าตัดจมูก หรือผู้ที่ใช้ยาพ่นจมูกเป็นประจำ การล้างจมูกเป็นประจำช่วยให้โพรงจมูกชุ่มชื้น หายใจสะดวกขึ้น และยังส่งเสริมสุขอนามัยทางเดินหายใจได้อย่างมีประสิทธิภาพ

         อุปกรณ์ล้างจมูก ที่ล้างจมูก   ในวันเวลาที่เราทุกคนต้องเผชิญกับฝุ่นควัน  มลภาวะบนท้องถนน  เชื้อโรค  สารก่อภูมิแพ้มากมาย  การล้างจมูกด้วยอุปกรณ์ล้างจมูก  สะดวก  ง่าย ไม่น่ากลัว เหมาะกับทุกเพศ ทุกวัย  แนะนำว่าควรทำเป็นกิจวัตรประจำวัน  การล้างจมูก คือ การสวนล้างโพรงจมูก ด้วยน้ำเกลือ เพื่อชะล้างน้ำมูกและสารที่ก่อให้เกิดการแพ้ทำให้โพรงจมูกชุ่มชื้น ช่วยลดอาการน้ำมูกไหลลงคอ จาม และอาการคัดจมูก บรรเทาอาการในผู้ที่มีอาการเยื่อจมูกอักเสบชนิดไม่แพ้ (Non-allergic Rhinitis)และผู้ที่มีอาการเยื่อจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ (Allergic Rhinitis)ช่วยให้หายใจสะดวกขึ้น⁽ความเข้มข้นของน้ำเกลือที่แนะนำ คือ Sodium Chloride 0.9%

การล้างจมูกเหมาะกับผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 2 ปีขึ้นไป และสามารถล้างได้เป็นประจำทุกวัน เพื่อสุขภาพอนามัยที่ดีของโพรงจมูก นอกจากนี้การล้างจมูกยังมีประโยชน์กับผู้ป่วย ในกลุ่มต่างดังต่อไปนี้

• ผู้เป็นโรคหวัด
• ผู้ป่วยจากโรคไซนัสอักเสบ โรคภูมิแพ้อากาศ โรคหอบหืด
• ผู้ที่ได้รับการผ่าตัดจมูก
• ผู้ป่วยโรคจมูกอักเสบจากการติดเชื้อ และผู้ป่วยโรคริดสีดวงจมูก
• ผู้ป่วยที่ใช้ยาพ่นจมูกเป็นประจำ
• ผู้ที่มีอาการเจ็บป่วยในระบบทางเดินหายใจ แต่ไม่สามารถรับประทานยาได้ เช่น เด็ก ผู้สูงอายุ และสตรีมีครรภ์หรือให้นมบุตร
• ผู้ที่เป็นไซนัสอักเสบ จำเป็นต้องล้างจมูกเพื่อระบายน้ำมูก ที่ค้างอยู่ในโพรงจมูกและไซนัส
• สำหรับผู้ป่วยภูมิแพ้และผู้ป่วยทั่วไปอาจล้างเมื่อมีอาการคัดจมูก มีน้ำมูก น้ำมูกไหลลงคอ หรือจาม
• ล้างก่อนใช้ยาพ่นจมูก หรือตามคำแนะนำของแพทย์

ประโชน์ของการล้างจมูก

• หายใจโล่งโปร่งสบาย เพราะการล้างจมูกะช่วยบรรเทาอาการหายใจไม่สะดวก คัดแน่นจมูกจากอาการหวัด
• ลดความเสี่ยงจากโรคร้าย เพราะช่วยชะล้างสิ่งแปลกปลอมทั้งฝุ่นละออง เชื้อโรคและสารก่อภูมิแพ้ จึงช่วยป้องกัน และลดโอกาสติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ
• หายป่วยง่ายไม่ต้องรักษานาน ช่วยบรรเทาอาการหวัดไซนัสอักเสบ รวมถึงภูมิแพ้อากาศจึงช่วยลดระยะเวลาในการรักษาได้
• สบายใจช่วยลดการใช้ยา ช่วยลดปริมาณการใช้ยาในการรักษา โรคในระบบทางเดินหายใจ เช่น ยาปฏิชีวนะ ยาลดน้ำมูก ยาแก้คัดแน่นจมูก เป็นต้น
• ​​​​​ รู้สึกสดชื่น ช่วยเพิ่มความชุ่มชื่นภายในโพรงจมูก ลดอาการจมูกแห้ง

อุปกรณ์ล้างจมูก

โดยอุปกรณ์ที่ใช้ในการล้างจมูก ประกอบด้วย น้ำเกลือ 0.9% กระบอกฉีดยา ถ้วย/แก้วสำหรับใส่น้ำเกลือที่ยังไม่ใช้ ถ้วย/แก้วสำหรับใส่น้ำเกลือที่ล้างจมูกแล้ว   

ขั้นตอนการล้างจมูก

1. อุ่นน้ำเกลือก่อนการล้างจมูกให้มีอุณหภูมิพอเหมาะกับเยื่อบุจมูก การใช้น้ำเกลือที่ไม่ได้อุ่นล้างจมูก อาจทำให้เกิดการคัดจมูกหลังการล้างได้
2. ควรล้างจมูกบนโต๊ะและเตรียมภาชนะมารองรับน้ำเกลือหลังล้างด้วย
3.  ใช้กระบอกฉีดยา ที่แพทย์จ่ายให้ ดูดน้ำเกลือที่อุ่นได้ที่แล้วในปริมาณน้อย ๆ ก่อน ในผู้ใหญ่ประมาณ10-15 ซีซี ในเด็กประมาณ 5 ซีซี
4. นั่งโน้มตัวไปข้างหน้า ก้มหน้าเล็กน้อย เริ่มล้างจมูกข้างที่มีอาการคัดจมูกน้อยกว่า
5. นำปลายกระบอกฉีดยา ใส่เข้าไปในจมูกข้างที่จะล้างเล็กน้อย อ้าปากไว้ แล้วหายใจเข้าเต็มที่ และกลั้นหายใจไว้
6. ดันกระบอกสูบของกระบอกฉีดยา เบา ๆ ให้น้ำเกลือไหลเข้าไปในจมูกช้าๆ
7. หลังจากล้างเสร็จ สั่งน้ำมูก หรือน้ำเกลือที่คั่งค้างอยู่ในโพรงจมูกออก
8. ล้างอุปกรณ์ที่ใช้ล้างจมูกให้สะอาดด้วยน้ำสบู่ หรือ น้ำยาล้างจาน แล้วล้างด้วยน้ำประปาจนสะอาด(ในกรณีที่ใช้กระบอกฉีดยาที่ทำจากแก้ว  หลังจากล้างแล้วควรนำมาต้มกับน้ำเดือด ประมาณ 5 นาทีแล้วผึ่งให้แห้ง)

ข้อควรระวังในการล้างจมูก

การล้างจมูกแต่ละครั้งนั้น ควรล้างจนกว่าจะรู้สึกว่าจมูกโล่ง  ไม่มีน้ำมูกหรือสิ่งสกปรกอะไรคั่งค้างในจมูก ใช้น้ำเกลือฆ่าเชื้อนอร์มาลซาไลน์ 0.9% (Normal saline 0.9%/ NSS 0.9%) เท่านั้น ไม่มีส่วนผสมของน้ำตาล (Glucose) ก่อนซื้อ ควรอ่านฉลาก และวันหมดอายุ ให้ละเอียด

1. ควรใช้น้ำเกลือปราศจากเชื้อ
2. การล้างจมูก ควรใช้น้ำเกลือ 0.9% Sodium Chloride ชนิดปราศจากเชื้อเพื่อความปลอดภัย ป้องกันการติดเชื้อซ้ำซ้อนโดยเฉพาะในไซนัส และความเข้มข้นขนาดนี้จะไม่ระคายเคืองโพรงจมูก
3. ห้ามใช้ น้ำเปล่าล้างโพรงจมูก
4. เนื่องจากน้ำเปล่า ไม่สมดุลกับน้ำในเซลล์ร่างกาย หากใช้น้ำเปล่าจะทำให้เกิดอาการสำลัก และแสบในโพรงจมูก รวมถึงมีโอกาสติดเชื้อเพิ่มขึ้นได้
5. ไม่ควรฉีดน้ำเกลือแรง
6. การฉีดน้ำเกลือเข้าจมูกแรงๆ อาจทำให้โพรงจมูกเกิดการระคายเคือง หรืออักเสบได้
7. สั่งน้ำมูกเบาๆ
8. หลังการล้างจมูก ควรสั่งน้ำมูกและเช็ดจมูกเบาๆ การสั่งน้ำมูกแรงๆ นอกจากจะไม่เป็นผลดีต่อโพรงจมูกแล้ว ยังอาจทำให้เกิดอาการหูอื้อ หรือหูอักเสบได้ ขณะสั่งน้ำมูกไม่ควรอุดรูจมูกข้างใดข้างหนึ่ง ควรสั่งพร้อมๆกันทั้ง 2 ข้าง
9. การใช้ยาพ่นจมูก
10. หากต้องใช้ยาพ่นหลังล้างจมูก ควรรอให้โพรงจมูกแห้งก่อน อย่างน้อย 3-5 นาที จึงค่อยพ่นยา
11. ผู้ที่รูจมูกอุดตัน
12. หากมีรูจมูกอุดตันด้านใดด้านหนึ่งตลอดเวลา ควรปรึกษาแพทย์ก่อนทำการล้างจมูก
13. การล้างจมูกในเด็ก
14. การล้างจมูกในเด็กสามารถทำได้อย่างปลอดภัยตามแนะนำของแพทย์ และควรใช้อุปกรณ์ล้างจมูกที่เหมาะสำหรับเด็ก ควรล้างจมูกก่อนรับประทานอาหาร หรือดื่มนม เพื่อป้องกันการสำลัก สำหรับเด็กเล็ก (เด็กที่สั่งน้ำมูก หรือกลั้นหายใจไม่เป็น) ไม่แนะนำล้างโพรงจมูก แต่หากมีน้ำมูกให้ใช้วิธีหยดน้ำเกลือที่รูจมูก ข้างละ 2 หยด เพื่อช่วยให้น้ำมูกมีความข้นเหนียวลดลง หลังจากนั้นค่อยใช้ลูกยางแดง ดูดทั้งน้ำมูกและน้ำเกลือออกทันที

ควรล้างจมูกบ่อยแค่ไหน

จำนวนครั้งที่ล้างจมูก ขึ้นอยู่กับจุดประสงค์ของการล้างจมูก

• ล้างจมูก วันละ 1 ครั้ง : เพื่อชำระล้างสิ่งสกปรก ฝุ่นควัน เชื้อโรคที่ประสบพบเจอในแต่ละวันตามปกติ
• ​ ล้างจมูก วันละ 2 ครั้ง เช้า-เย็น : กำจัดเชื้อโรค ลดน้ำมูก คัดจมูก หรือเป็นภูมิแพ้
• ​​​​​​ ล้างจมูกเมื่อมีอาการ : เมื่อคัดแน่นจมูก หายใจไม่สะดวก จากอาการของโรคไซนัส ริดสีดวง โพรงจมูกอักเสบ